មហារីកមាត់ស្បូន Cervical cancer

 

មហារីកមាត់ស្បូន

 ( Cervical cancer )

មូលហេតុ 

- ដោយសារពួកវីរុស HPV (human papilloma virus)

កត្តាដែលប្រឈម និង មហារីកស្បូន 

- រួមភេទនៅអាយុក្មេងពេក

- មានដៃគួររួមភេទច្រើន

- រួមភេទជាមួយអ្នកមានដៃគួរច្រើន

- ស្រ្តីដែលមានម្តាយលេបថ្នាំ DES (diethylstilbestrol)

អំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះក្នុងឆ្នាំ១៩៦០ដើម្បីការពារការលូតកូន

- ប្រព័ន្ធការពារខ្សោយ

រោគសញ្ញា 

ដំណាក់កាលដំបូងនៃមហារីមាត់ស្បូនគ្មានរោគសញ្ញាទេ

បើមានដូចជា៖

- ការហូរឈាមខុសពីធម្មតានៅចន្លោះរដូវ

- ហូរឈាមបន្ទាប់ពីរួមភេទហើយ

- មានការហូរឈាមបន្ទាប់ពីរាំងរដូវ

- មានសារធាតុរាវៗចេញពីផ្លូវភេទស្រ្តីដែលអាច ស្លេក ,

ទឹកពណ៍ផ្កាឈូក, ពណ៍ត្នោត, ឈាម ឬ មានក្លិនស្អុយ

រោគសញ្ញានៃមហារីកមាត់ស្បូនមានដូចជា៖

- ឈឹខ្នង

- អស់កំលាំង

- មានហូរឈាមច្រើនចេញពីទ្វាមាស

- មានវត្តមានទឹកនោម ឬ លាមកចេញពីទ្វាមាស

- ឈឺជើង

- អត់ឃ្លានបាយ

- ឈឺនៅអាងត្រគាក

- ហើមជើងមួយចំហៀង

- ស្រកគីឡូ

របៀបធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ 

មហារីកមាត់ស្បូនមិនអាចរកឃើញដោយភ្នែកទទេបានទេ

ដូចនេះគេត្រូវប្រើឧបករណ៍ជំនួយដូចជា៖

- pap-smear (គេបៀកយកកោសិកាមាត់ស្បូនទៅវិភាគ)ប៉ុន្តែ

មិនមែនជាកាវិនិច្ឆ័យចុងក្រោយទេ

- បើសិនជាការវិភាគរកឃើញខុសធម្មតា គេធ្វើ colposcopy

(ច្រិបសាច់យកទៅវិភាគ នៅ ឡាបូ) laboratory for

Examination

តេស្តដទៃទៀតដូចជា៖ 

- Endocervical curettage (ECC) (បើកមើលមាត់ស្បូន)

- Cone biosy

បើសិនជាកាវិនិច្ឆ័យឃើញមានមហារីកមាត់ស្បូនគេធ្វើតេស្តផ្សេងដើម្បីកំណត់ដំណាក់កាល និង

ការរាលដាល

- x-ray លើទ្រូង

- CT scan

- cystoscopy

- intravenous pyelogram (IVP)

- MRI

វិធីព្យាបាល ​    (ហាមប្រើប្រាស់ឱសថទាំងនេះដោយគ្មានវេជ្ជបញ្ជារពីគ្រូពេទ្យ)

ការព្យាបាលលើមហារីកមាត់ស្បូនអាស្រ័យលើ

- ដំណាក់កាលនៃមហារីក

- ទំហំ និង រូបរាងរបស់ដុំសាច់ (Tumor)

- អាយុស្រ្តី និង សុខភាពទូទៅ

- កាចង់បានកូននៅថ្ងៃអនាគត់

មហារីកមាត់ស្បូនក្នុងដំណាក់កាលដំបូងអាចយកចេញ ឬ

កំទេចចោលជាលិកាដែល ត្រៀមវិវត្តទៅជាមហារីក ឬ ជាលិកាមហារីកដែលធ្វើ់ការ

វះកាត់ ដោយមិនកាត់ស្បូនទេដូចនេះស្ត្រី

អាចមានកូនបានដដែល

ប្រភេទនៃកាវះកាត់ក្នុងដំណាក់កាលដំបូងនៃមហារីកមាត់ស្បូន 

មាន៖

- loop electrosurgical excision procedure (LEEP)(ប្រើអេឡិច

ទ្រិចដើម្បីយកជាលិកាខុសធម្មតាចេញ)

- cryotherapy (បង្កកជាលិកាខុសធម្មតា)

- laser therapy(ប្រើពន្លឺឡេសឺដើម្បីទៅដុតជាលិកាខុសធម្មតា)

- hysterectomy(កាត់ស្បូនចេញប៉ុន្តែអូវែទុកនៅដដែល)

កាព្យាបាលលើមហារីកមាត់ស្បូនធ្ងន់ធ្ងរ

- Radical hysterectomy (កាត់ស្បូន និង ជាលិកាជុំវិញជា

ច្រើនដូចជាកូនកណ្តុល និង ផ្នែកខាងលើនៃយោនី)

- Pelvic exenteration (ជាប្រភេទនៃការវះកាត់ដែលកាត់

សរីរាង្គនៅអាងត្រគាកដូចជា ប្លោកនោម និង អាងផ្ទុក

លាមក)

- chemotherapy ប្រើថ្នាំ ទៅសំលាប់មហារីកដូចជា cisplatin,

Carboplatin, ifosfamide, paclitaxel និង cyclophosphamides

ពេលខ្លះ radiation and chemotherapy អាចប្រើមុន ឬក្រោយ

ពេលវះកាត់

ផលប៉ះពាល់នៃការវិវត្តរបស់ជំងឺ 

- ប្រភេទនៃមហារីកមាត់ស្បូនខ្លះ មិនសូវឆ្លើយតបនិងការ

ព្យាបាលប៉ុន្មានទេ

- មហារីកអាចកើតឡើងវិញបន្ទាប់ពីព្យបាល

- ស្រ្តីដែលព្យាបាលមហារីកមាត់ស្បូនហើយដែលរក្សាទុក្ខ

ស្បូនគឺមានអត្រាខ្ពស់ក្នុងកាកើតឡើងវិញ

- វះកាត់និងព្យាបាលដោយកាំរស្មីអាចជាមូលហេតុធ្វើអោយ

មានបញ្ហាលើផ្លូវភេទ ,ពោះវៀន និង មុខងារប្លោកនោម

- មហារីកមាត់ស្បូនអាចរាលដាលទៅសរីរាង្គផ្សេងទៀត

ដូចជា ប្លោកនោម ,ពោះវៀន ,សួត និងថ្លើម

របៀបការពារ

- ចាក់វាក់ស៊ាំង (vaccine)ការពារមហារីកមាត់ស្បូន (Gardasil)

- ប្រើស្រោមអនាម័យ(use condoms)ជួយកាត់បន្ថយកាឆ្លង

វីរុស HPV និងជំងឺដែលឆ្លងតាមការួមភេទ

- ធ្វើ pap smear ដែលចាប់ផ្តើមលើស្រ្តីមានសកម្មភាពរួមភេទ

ឬ ស្រ្តីមានអាយុ ២០ឆ្នាំ ដែលគ្មានសកម្មភាពរួមភេទ

- បើជក់បារីមានឪកាសខ្ពស់ក្នុងកាកើតមហារីកមាត់ស្បូន